Oruç fidyesinin tutarı fıtır sadakası kadardır.
Bu fidyeler Ramazan’ın
başlangıcında verilebileceği gibi, Ramazan’ın içinde veya sonunda da
verilebilir. Fidyelerin tamamı bir fakire topluca verilebileceği gibi, ayrı
ayrı fakirlere de verilebilir. Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye
güçleri yetmiyorsa Allah’tan bağışlanmalarını isterler.
Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlılar ile iyileşme ümidi olmayan
hastalar, ileride tutabilecek duruma gelirlerse, fidyelerini vermiş bile
olsalar tutamadıkları oruçları Hanefîlere göre kaza ederler (Kâsânî, Bedâî’, II,
105; Merğînânî, el-Hidâye, II, 270).
Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz,
bunlar nafile bağış/sadaka sayılır.
ORUÇ FİDYESİ KİMLERE VERİLEBİLİR?
Oruç fidyesi, tıpkı fıtır sadakasında olduğu gibi onları verecek kişinin
bakmakla yükümlü olmadığı yoksul müslümanlara verilir. Fıtır sadakası
ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması esastır. Zekât için de aynı kural
geçerlidir. Bu sebeple bir kimse zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini
kendi usûl (üst soy) ve fürûuna (alt soy) veremez. Usûl, bir kimsenin
anası, babası, dede ve nineleri; fürû ise, çocukları, torunları ve onların
çocuklarıdır.
Yine, bir kimse hanımına zekât, fitre ve fidyesini veremeyeceği gibi,
hanımı da kocasına bunları veremez.
Bunların dışındaki kardeş, teyze, dayı, amca, hala ve onların çocukları, gelin, damat, kayınpeder ve kayınvalide gibi akrabalar zengin değillerse kendilerine zekât, fitre ve fidye verilebilir (Zeylaî, Tebyîn, I, 301).
Başı rahmet, ortası mağfiret, sonu cehennemden kurtuluş ayı olan Ramazan ayını bitirirken, Oruçlarımızı tuttuk, fitrelerimizi ödedik, teravih namazlarımızı kıldık, deprem bölgesindeki kardeşlerimiz için seferber olduk, Mukabelelerimizi okuduk... Rabbimden kabulünü diliyorum. Tekrarına nasip olmak dileğiyle bayramınızı en içten dileklerimle tebrik ediyorum.
Mehmet YAŞAR
Diyanet-Sen Trabzon Şubesi Bşk. Yrd. (Beşikdüzü Otogar Camii İmam-Hatibi)